Apel Rady Przedsiębiorczości ws. wskaźnika WIBOR

Rada Przedsiębiorczości, w trosce o stabilność polskiego systemu finansowego oraz niezakłócony rozwój polskiej gospodarki, wyraża zaniepokojenie wobec działań mających na celu podważenie wiarygodności, rzetelności i zgodności z prawem wskaźnika referencyjnego WIBOR, który od wielu lat pełni kluczową rolę w funkcjonowaniu polskiego rynku finansowego. Działania takie nie tylko wpływają na wszystkich uczestników rynku finansowego, ale także podważają stabilność całego rynku finansowego w Polsce.

WIBOR, który zgodnie z przepisami prawa jako wskaźnik referencyjny stanowi podstawę wyliczenia oprocentowania kredytu dla gospodarki (wskaźnik + marża), odnosi się jednocześnie do szerokiego spektrum instrumentów finansowych, których łączna wartość szacowana jest na ok. 9 bilionów złotych (trzykrotność rocznego polskiego PKB) – od kredytów hipotecznych i kredytów konsumenckich poprzez obligacje (skarbowe i nieskarbowe), aż po instrumenty pochodne.

Podejmowanie działań inwestycyjnych (również przez przedsiębiorstwa), zwiększanie innowacyjności polskiej gospodarki, różnorodności i złożoności produkcji – są warunkami sine qua non rozwoju polskiej gospodarki. W tym celu gospodarce potrzebny jest silny sektor bankowy, który będzie w stanie zaangażować się z proces transformacji i modernizacji polskiej gospodarki.

Sektor bankowy, nazywany często krwioobiegiem polskiej gospodarki, stanowi fundamentalną część rynku finansowego w Polsce. Finansowanie przez sektor bankowy stanowi ponad 87% finansowania zewnętrznego, które trafia do gospodarki. W latach 2015-2024 (III kw.) banki udzieliły łącznie kredyty dla przedsiębiorstw o wartości 1 665 mld zł. Statystyka ta pokazuje jak ważna jest rola sektora bankowego w finansowaniu działalności przedsiębiorstw – również działalności inwestycyjnej.

Podważanie WIBOR byłoby także destrukcyjne w kontekście rynku polskich obligacji skarbowych – których nabywcami są zarówno inwestorzy detaliczni, jak i profesjonalni, w tym: banki centralne, instytucje publiczne, zakłady ubezpieczeń oraz fundusze emerytalne. Wartość zadłużenia z tytułu skarbowych obligacji detalicznych w Polsce przekracza obecnie 110 mld złotych. W latach 2022–2023 dzięki sprzedaży obligacji detalicznych pozyskano w Polsce około 35% wartości potrzeb pożyczkowych Skarbu Państwa brutto. Analogicznie, zaangażowanie krajowych instytucji rządowych i samorządowych na rynku krajowych obligacji skarbowych wzrosło do 92,2 mld zł na koniec grudnia 2023 r. Oferta polskich obligacji skarbowych skierowana jest także do inwestorów zagranicznych – zadłużenie z tego tytułu wyniosło na koniec 2023 r. ponad 132 mld zł. Zaburzenia na rynku długu oznaczałoby dla polskiej gospodarki konieczność przedterminowego wykupu wyemitowanych papierów skarbowych w oparciu o bardzo wysoki kupon. Doprowadziłoby to nie tylko do uszczuplenia środków budżetu państwa na inwestycje i rozwój polskiej gospodarki, ale także najprawdopodobniej oznaczałoby obniżenie ratingu inwestycyjnego Polski i przez to – znacząco zaszkodziłoby potencjałowi pozyskiwania finansowania na rynkach zagranicznych w przyszłości.

WIBOR jest kluczowym wskaźnikiem referencyjnym w rozumieniu Rozporządzenia BMR¹. Opracowywany jest przez administratora wpisanego do rejestru Europejskiego Urzędu Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych na podstawie decyzji Komisji Nadzoru Finansowego, która potwierdziła spełnienie wszystkich wymogów Rozporządzenia BMR w odniesieniu do wskaźników referencyjnych stóp procentowych².

Z uwagi na powyższe brak jest jakichkolwiek podstaw prawnych, ani ekonomicznych do negowania prawidłowości wyznaczania tego wskaźnika referencyjnego, co zostało już wielokrotnie potwierdzone przez instytucje publiczne, w tym m.in. organy sieci bezpieczeństwa finansowego, tj KNF, NBP, MF i BFG, jak i cały tzw. Komitet Stabilności Finansowej. Brak podstaw do kwestionowania wskaźnika pojawił się także jednoznacznie w stanowiskach organów odpowiedzialnych za ochronę konsumenta tj. UOKIK i Rzecznik Finansowy.
Ryzyko związane z dezorganizacją rynku mogłoby skomplikować sytuację finansową kredytobiorców – przedsiębiorców, a także doprowadzić do ograniczenia dostępu do kapitału i wzrostu kosztów kredytów dla przedsiębiorców i obywateli, a także wpłynęłoby na budżet RP.

Taka destabilizacja wpłynęłaby także na zaufanie inwestorów krajowych i zagranicznych do polskiego rynku, generując dodatkowe koszty dla sektora finansowego i całej gospodarki.

Z uwagi na powyższe, Rada Przedsiębiorczości apeluje do uczestników rynku finansowego, regulatorów i władz państwowych o aktywne działania na rzecz ochrony rynku finansowego, który jest podstawowym dostarczycielem zewnętrznego finansowania dla przedsiębiorców i tym samym całej gospodarki. Częścią tych działań powinna pozostawać obrona wskaźnika referencyjnego WIBOR, która jest kluczowa dla zapewnienia stabilności finansowej w Polsce i uniknięcia kosztów społecznych oraz gospodarczych, które mogłyby wyniknąć z jego podważenia.

¹ Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1011 z dnia 8 czerwca 2016 r. w sprawie indeksów stosowanych jako wskaźniki referencyjne w instrumentach finansowych i umowach finansowych lub do pomiaru wyników funduszy inwestycyjnych i zmieniające dyrektywy 2008/48/WE i 2014/17/UE oraz rozporządzenie (UE) nr 596/2014

² Wymogi rozporządzenia BMR, które muszą spełniać administrator oraz banki przekazujące dane na potrzeby wyliczania tego wskaźnika, stanowią odpowiednią ochronę przed ewentualnymi nadużyciami. W grudniu 2020 r. KNF wydała GPW Benchmark S.A. zezwolenie na prowadzenie działalności jako administrator kluczowego wskaźnika referencyjnego stopy procentowej, potwierdzając tym samym, że metoda opracowywania WIBOR jest zgodna z rozporządzeniem i zapewnia rzetelność oraz wiarygodność tego wskaźnika. Działalność GPW Benchmark S.A. podlega nadzorowi KNF, który obejmuje także instrumenty zmierzające do zapewnienia odpowiedniej jakości danych służących do wyznaczania wskaźnika referencyjnego oraz procesu jego wyznaczania.